W 2023 r. polscy rolnicy, którzy spełnią określone warunki, mogą liczyć na dofinansowanie w ramach tzw. ekoschematów. Kto może się ubiegać o te pieniądze i na jakie kwoty może liczyć?
Hasło „ekoschematy” od dawna budzi wiele emocji wśród polskich rolników. Z jednej strony obiecywane są większe pieniądze niż dotychczas, z drugiej rolnicy mają wątpliwości, jak to będzie wyglądać w praktyce, tradycyjnie obawiają się skomplikowanej biurokracji czy terminowości w wypłacie środków.
Ekoschematy dotyczą programu wsparcia finansowego dla rolników, którzy podejmują w swoich gospodarstwach działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego i zrównoważonego rozwoju. Mechanizm ten ma na celu zachęcanie rolników do stosowania metod ekologicznych, które zmniejszają negatywny wpływ rolnictwa na środowisko naturalne i w efekcie – przekładają się na poprawę jakości gleby i wody oraz ochronę bioróżnorodności.
Rolnik na kontrakcie
Ekoschematy w rolnictwie to pewnego rodzaju kontrakt między rolnikiem a ARMiR, w ramach którego rolnik zobowiązuje się do realizacji określonych działań na rzecz ochrony środowiska. W zamian za to otrzymuje wsparcie finansowe w formie dopłat lub premii. Program ten jest realizowany w Polsce w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, a środki na jego realizację pochodzą zarówno ze środków UE, jak i budżetu krajowego.
Gospodarz mnoży, Agencja dzieli
Każdy ekoschemat wymaga od rolników spełnienia określonych warunków. W naszym artykule skupimy się w szczegółach na ekoschemacie „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi”, który ma na celu zwiększenie w glebie ilości materii organicznej, co przełoży się na wzrost żyzności gleby, a jednocześnie ograniczenie emisji dwutlenku węgla, metanu czy związków azotu do atmosfery.
W interesującym nas ekoschemacie znalazło się 8 praktyk – za każdą z nich przyznawana jest określona liczba punktów (1 pkt = 100 zł dopłaty). Suma uzyskanych punktów, pomnożona przez wielkość działki, decyduje o wysokości wsparcia. Część praktyk można łączyć na jednej działce, tak aby dopłata była wyższa (patrz: poniższa tabela).
1. ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych z obsadą zwierząt (5 pkt = 500 zł/ha),
2. międzyplony ozime, wsiewki śródplonowe (5 pkt = 500 zł/ha),
3. plany nawożenia:
a) opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy (1 pkt = 100 zł/ha),
b) opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant z wapnowaniem (1 pkt = 300 zł/ha)
4. zróżnicowana struktura upraw (3 pkt = 300 zł/ha),
5. wymieszanie obornika na gruntach ornych 12 godzin od aplikacji (2 pkt = 200 zł/ha),
6. stosowanie płynnych nawozów innymi metodami niż rozbryzgowo (3 pkt = 300 zł/ha),
7. uproszczone systemy uprawy (4 pkt = 400 zł/ha),
8. wymieszanie słomy z glebą (2 pkt = 200 zł/ha).
Poniższa tabela obrazuje, które praktyki w ramach ekoschematu „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi” można ze sobą łączyć (+), a których nie (-).
Warto zwrócić uwagę, że w praktyce „Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia” promowane jest nawożenie z wykorzystaniem wapnowania, o którym często piszemy i promujemy również na łamach „Wieści z Raciszyna”.
Ekoschematy dotyczą programu wsparcia finansowego dla rolników, którzy podejmują w swoich gospodarstwach działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego i zrównoważonego rozwoju.
Na poniższym przykładzie postaramy się pokazać możliwy poziom dofinansowania.
Nasz rolnik gospodaruje na 50 ha. Deklaruje, że na całej powierzchni będzie stosował zróżnicowaną strukturę upraw, w tym międzyplony ozime na 15 ha. Ponadto, na wszystkich swoich uprawach zastosuje plan nawożenia z wapnowaniem, a na 20 ha wymiesza słomę z glebą. Zgodnie z zasadami przyznawania punktów otrzyma:
* zróżnicowana struktura upraw: 50 ha x 3 pkt = 150 pkt
* międzyplony ozime: 15 ha x 5 pkt = 75 pkt
* plan nawożenia z wapnowaniem: 50 ha x 3 pkt = 150 pkt
* wymieszanie słomy z glebą: 20 ha x 2 pkt = 40 pkt
Daje to w sumie 415 pkt. Minimalna liczba punktów kwalifikująca gospodarstwo do dofinansowania, jaka musi zostać spełniona w tym przypadku, to 62,5 pkt. Wynika ona ze wzoru – identycznego dla wszystkich rolników:
50 ha (powierzchnia gospodarstwa) x 25% x 5 pkt (najwyżej oceniana praktyka) = 62, 5 pkt.
Oznacza to, że nasz rolnik, mówiąc kolokwialnie, „załapał się” do programu wsparcia finansowego w ramach ekoschematów. Ile wyniesie to wsparcie w jego przypadku?
415 zdobytych punktów x 100 zł (płatność za jeden punkt) = 41.500 zł, co daje 830 zł/ha.
Oprócz tego, należy pamiętać, że każdy rolnik, niezależnie od tego, czy przystąpi do programu ekoschematów, czy też nie, otrzyma 118 euro dopłaty podstawowej do każdego hektara uprawianej przez siebie ziemi (w ramach Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027). W praktyce oznacza to, że przy powyższych wyliczeniach będzie to 830 zł + 550 zł (118 euro zgodnie z aktualnym kursem tej waluty), czyli prawie 1400 zł / ha, a przy łączeniu ze sobą większej liczby praktyk – jeszcze więcej.
Jak wziąć udział w programie?
Rolnik, który chce wziąć udział w programie ekoschematów i skorzystać z dopłat, powinien w pierwszej kolejności zasięgnąć informacji w lokalnym oddziale Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) na temat samego programu oraz wymogów, które musi spełnić, aby do niego przystąpić. W naszym przypadku jest to Łódzki Oddział Regionalny ARiMR, mieszczący się przy Al. Piłsudskiego 84 w Łodzi (tel.: 42 675 67 00; e-mail: [email protected]).
Kolejnym krokiem jest wypełnienie wniosku i złożenie go wyłącznie w postaci elektronicznej w aplikacji eWniosekPlus, za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE), na stronie: https://www.gov.pl/web/arimr/ewniosekplus-system
Po zatwierdzeniu wniosku i podpisaniu umowy rolnik musi przystąpić do realizacji działań związanych z ekoschematami i spełnić określone wymogi przez okres, który jest określony w NPRiROW. W przypadku spełnienia wymogów, rolnik otrzyma dopłaty finansowe na swoje konto. Należy jednak pamiętać o konieczności spełnienia wymogów programu przez cały okres obowiązywania umowy, gdyż w razie nieprzestrzegania wymogów grozi mu utrata dopłat.
Szczegółowe informacje na temat programu dopłat bezpośrednich (w tym ekoschematów) można znaleźć na stronie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa: https://www.gov.pl/web/arimr
